Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek i dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie dr Dariusz Iwaneczko zapraszają na uroczyste otwarcie wystawy „Tu rodziła się Solidarność”. Otwarcie odbędzie się 1 lipca o godz. 12.00 na Placu Armii Krajowej w Mielcu. Swoją obecność na uroczystościach zapowiedział Piotr Duda przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”
Dlaczego właśnie w Mielcu? Z uwagi na to, że 1-2 lipca 1980 r. WSK-PZL w Mielcu była jednym z pierwszych zakładów, które rozpoczęły solidarny bunt społeczny przeciwko władzy komunistycznej w Polsce. W polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ceny większości towarów były ustalane centralnie przez rząd i Biuro Polityczne KC PZPR. 1 lipca 1980 r. władze partii podjęły decyzję o podwyżkach cen artykułów spożywczych, której miała towarzyszyć podwyżka płac w WSK-PZL Mielec. Stało się jednak inaczej. 30 czerwca rozeszła się informacja, że podwyżki płac zostały wstrzymane. W tym czasie w Mielcu brakowało mięsa i wędlin. Wobec tego 1 lipca 270 pracowników WSK odmówiło pracy. Pierwsze przerwy w pracy miały miejsce na Wydziale 30, po odcięciu „głównego zasilania elektrycznego”. Następnie zanotowano przestoje na Wydziale 06 i w Zakładzie Aparatury Wtryskowej. Tego samego dnia delegacja z W-30 spotkała się z dyrektorem zakładu i sekretarzem PZPR. Robotnicy zostali potraktowani lekceważąco, zagrożono zwolnieniami całej załogi. Następnego dnia strajkowało już 2 tysiące pracowników na dziewięciu wydziałach produkcyjnych. W kolejnych dniach zasięg strajku został zmniejszany, a ostatecznie wyciszony przez kierownictwo zakładu. Nie zmienia to faktu, że strajk w WSK-PZL Mielec był pierwszym z największych wystąpień robotniczych w lecie 1980 r. Za taki był postrzegany także przez władze PRL, czemu dali wyraz między innymi Stanisław Kania i Mieczysław Rakowski w swych przemówieniach i wspomnieniach.
Od 15 lipca 1980 r. strajk odbywał się także w Wydziale Wykończeniowym W-5 Sanockiej Fabryki Autobusów „Autosan”. Podczas protestów zorganizowano Tajny Komitet Strajkowy, któremu przewodzili Adam Paszkiewicz i Adolf Obłój. Rozmowy protestujących z dyrekcją doprowadziły do tego, że wycofano niekorzystne dla pracowników Normy Technicznie Uzasadnione oraz podwyższono wskaźnik tabeli płac. Powyższe działania tylko na krótko uspokoiły sytuację w Sanockiej Fabryce Autobusów. Kolejny protest przeprowadzono w dniach 15-17 sierpnia 1980 r. Strajk rozpoczęli ponownie pracownicy Wydziału W-5. Po wynegocjowaniu podwyżki płac protest zakończono.
Z okazji 40. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność” Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie przygotował wystawę „Tu rodziła się Solidarność”. Wystawa ma charakter centralny, każdy Oddział IPN przygotowuje swoją część regionalną oraz 3 wybrane ośrodki lokalne. Na terenie Podkarpacia jako ośrodki lokalne, które chcemy zaprezentować na wystawie w pierwszej kolejności to: Mielec, Rzeszów i Stalowa Wola.
Harmonogram ekspozycji na terenie Podkarpacia:
- 1 lipca 2020 r. (środa) otwarcie w Mielcu – w tym dniu całej Polsce odbędzie się otwarcie wystawy w różnych ośrodkach lokalnych
- 21 lipca 2020 r. (wtorek) otwarcie w Rzeszowie – II wystawa lokalna – w całej Polsce otwierane są o tej samej porze drugie wersje wystawy
- 14 sierpnia 2020 r. (piątek) otwarcie w Stalowej Woli – III wystawa lokalna – w całej Polsce otwierane są o tej samej porze trzecie wersje wystawy
- 29/31 sierpnia 2020 r. – w Warszawie w ramach finisażu otwierana jest kompletna wersja wystawy zbierająca trzy moduły ogólnopolskie, kilkanaście regionalnych i kilkadziesiąt lokalnych
Materiał IPN Oddział w Rzeszowie.
