Od lewej: poczet sztandarowy Regionu Rzeszowskiego NSZZ „Solidarność” w składzie: Grzegorz Bar, Marek Uberman i Stanisław Wilczek oraz poczet sztandarowy RI w składzie: Janusz Trybus, Roman Krzyśko i Władysław Wesół.
15 sierpnia br. na Kraczkowskich Błoniach odbyła się wyjątkowa uroczystość upamiętniająca 120. rocznicę poświęcenia Krzyża ks. Stojałowskiego oraz 40.rocznicę jego odbudowy przez ludzi Solidarności.
W imieniu Regionu Rzeszowskiego NSZZ „Solidarność” udział w uroczystości wzięła Bogumiła Stec-Świderska, za-ca przewodniczącego ZR z pocztem sztandarowym.
Podczas uroczystości Bogumiła Stec-Świderska powiedziała do zebranych m.in.:
– Jeśli brakuje nam dziś jedności, uczmy się od Krzyża na nowo, że drugi człowiek to Twój brat, że jedność znaczy solidarność, poświęcenie, że miłość zaczyna się w rodzinie, ale też i w zakładzie pracy, w trudzie na roli, okazywana pracownikowi, ale i pracodawcy.
Organizatorami wydarzenia były: Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa w Kraczkowej oraz Starostwo Powiatowe w Łańcucie. Uroczystość swym patronatem objęły: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Region Rzeszowski NSZZ “Solidarność”, NSZZ RI “Solidarność”, Stowarzyszenie Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym Województwa Podkarpackiego oraz Powiat Łańcucki.
Historia postawienia Krzyża w Kraczkowej
Rozpoczął się wiek XX. Polska pod zaborami. Ksiądz Stanisław Stojałowski działacz oświatowy galicyjskiego ruchu ludowego zainicjował postawienie 19 krzyży w Galicji, symbolizujących koniec trudnego XIX w. Jako trzeci krzyż symbol został postawiony na północno-wschodnim krańcu Kraczkowej na wzgórzu, skąd rozpościera się widok na okoliczne wsie. Ks. Stanisław Stojałowski miał lat 30, gdy po pobycie w zakonie jezuitów, święceniach kapłańskich, studiach w Belgii, Francji, Niemczech, powrócił do Lwowa i poprzez gazetki Wieniec i Pszczółka oraz wiece realizował cel unarodowienia chłopów. Jako pierwszy organizował w Galicji kółka rolnicze, nabywanie przez chłopów narzędzi rolniczych i nasion, z jego inicjatywy w 1878 powstało Towarzystwo Oświaty Ludowej propagujące tworzenie czytelni. Kilkakrotnie był wybierany do Sejmu galicyjskiego.
Budowniczowie pamiątkowego krzyża w Kraczkowej: Jan Uchman wójt gminy, Jakub Skoczylas prezes Stronnictwa Ludowego w Kraczkowej, Łukasz Uchman ofiarodawca placu i drewna na krzyż, Paweł Szydełko ofiarodawca drewna na krzyż, Józef Kunysz wykonawca krzyża, Józef Sobkowicz wykonawca krzyża (wymiary krzyża: wys. 10 m, grub. 18 cali).
Uroczystość postawienia krzyża rozpoczęła się 20 października 1901 r. mszą święta odprawioną przez ks. St. Stojałowskiego w kościele parafialnym w Kraczkowej, następnie procesja licznie zgromadzonych wiernych wraz z księdzem udała się na kraczkowskie wzgórze. Postawienie i poświęcenie krzyża odbyło się przy wtórze moździeżowych wystrzałów, po czym ks. St. Stojałowski przemówił do zgromadzonego tłumu oddając ten krzyż Bogu na chwałę, ludowi polskiemu na pociechę. Oby ten krzyż jako znak naszej wiary wzmacniał wszystkich w wierności dla zasad i nauki Jezusa Chrystusa, a dopomógł zwyciężać pokusy, pochodzące ze złego przykładu u góry. Oby wreszcie nauczył nas nie tylko być chrześcijanami, ale żyć po chrześcijańsku… Dopóki ten krzyż stać tu będzie, żadne klęski elementarne nie nawiedzą tej okolicy Obok krzyża zostało zasadzone drzewo dąb, aby w razie zniszczenia krzyża było drewno na nowy.
Obalenie krzyża
Kończy się II wojna światowa. 30 lipca toczy się bój o wyzwolenie Kraczkowej. Wojska radzieckie zajmują środkową część wsi obok kościoła, niemieckie zaś okolice Kamionki i Tłoków Zachodnich. Na błoniach obok krzyża stacjonuje zaplecze Armii Czerwonej z kuchnią polową. Aby ugotować posiłek dla walczących żołnierzy, kucharze nierozumiejący znaczenia symbolu krzyża podcinają go, obalają i palą w kuchni. Na placu pozostał tylko samotnie rosnący dąb. Lecz ludzie przechodzący obok, nadal oddają hołd temu miejscu: zdejmują czapki z głów, czynią znak krzyża św. i zatrzymują się na krótką modlitwę. W latach 50-tych staraniem Anieli Kunysz na dębie zawisła kapliczka z figurą Matki Bożej.
Odbudowa zniszczonego krzyża
Myśl o odbudowie krzyża na wzgórzu nurtowała mieszkańców Kraczkowej od chwili jego powalenia. Lecz czasy PRL-u nie sprzyjały tego rodzaju poczynaniom. Dopiero nowo powstałe Koło Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych Solidarność Wiejska w Kraczkowej, 27 kwietnia 1981r. podjęło uchwałę o odbudowie krzyża. W zbiórce środków na ten cel 250 ofiarodawców złożyło kwotę 47750zł. Projekt krzyża żelbetonowego o wys. 15 m opracowali kraczkowscy inżynierowie. Pod krzyżem umieszczono pamiątkową tablicę z odlewem napisu, którego treść skomponowała Izabela Mikuła korzystając z opisu uroczystości postawienia pierwszego krzyża zamieszczonego w historycznym wydaniu Wieńca i Pszczółki z 1901 r. oraz aktualnych wydarzeń z czasów Solidarności.
W fundamentach krzyża umieszczono Akt Erekcyjny z nazwiskami członków zarządu Koła NSZZ RI Solidarność, projektantów i wykonawców: Józef Międlar przewodniczący zarządu NSZZ RI w Kraczkowej, Jan Dźwierzyński sekretarz zarządu, Marian Międlar członek zarządu, Tadeusz Kunysz członek zarządu, Henryk Bem członek zarządu, Michał Bartman członek zarządu, Stanisław Michno członek zarządu, Władysław Uchman projektant, Antoni Peszko projektant, Leszek Cyma projektant oraz współpracujący: Jan Józefczyk, Stanisław Florek, Stanisław Uchman, Jan Siłka, Władysław Siłka, Edward Krzysztoń, Edward Kunysz, Edward Lew, Antoni Puchała, Józef Siłka, Paweł Szczepański i wielu innych.
Uroczystość postawienia i poświęcenia nowego Krzyża połączona z manifestacją patriotyczną dla uczczenia: 80 rocznicy postawienia pierwszego krzyża, 61 rocznicy zwycięskiej Bitwy Warszawskiej, 1 rocznicy zwycięstwa Solidarności w Polsce, odbyła się 16 sierpnia 1981 r. Poświęcenie krzyża dokonał ks. dziekan Józef Pelc z Białobrzegów i odprawił mszę św. polową w asyście ks. proboszcza St. Czarnieckiego, ks. A. Kołodzieja i ks. J. Szpunara. W homilii ks. dziekan podkreślił olbrzymie zasługi dla ruchu chłopskiego ks. St. Stojałowskiego, heroiczne zmagania narodu polskiego z bolszewizmem w 1920 roku oraz zmagania Solidarności w Polsce w latach 80-tych. Po mszy św. wystąpił przewodniczący Koła NSZZ RI w Kraczkowej Józef Międlar mówiąc: kiedy 80 lat temu stawiano w tym miejscu krzyż, nazwano go trybunem. Był surowy, nieociosany, dobrze uzmysławiał twarde chłopskie życie. Był pośrednikiem między ludźmi a Bogiem i ochroną plonów przed klęskami Gdy chłopi wystąpili o swoje prawa, to znaleźli oparcie w krzyżu Tak jak z poczucia krzywdy i niesprawiedliwości zrodził się ruch ks. St. Stojałowskiego, tak też z poczucia krzywdy zrodziła się Solidarność. Niech nas ten krzyż łączy w nieustannym dążeniu do prawdy i sprawiedliwości.
Manifestacja religijno-patriotyczna obok kraczkowskiego Krzyża
19 sierpnia 1990 roku u stóp Krzyża, który od 1981r. stał jako znak cierpienia, mocy, trudu i chwały, Zarząd Wiejskiego Koła NSZZ RI w Kraczkowej zorganizował uroczystość dla uczczenia: 70-tej rocznicy zwycięskiej Bitwy Warszawskiej, 10-tej rocznicy powstania Solidarności w Polsce, 9-tej rocznicy postawienia nowego Krzyża przez Solidarność w Kraczkowej. W uroczystości uczestniczyli: biskup przemyski Stefan Moskwa, senatorowie RP: Józef Śliż i Bolesław Fleszar, wojewoda rzeszowski Kazimierz Ferenc, weterani walk z 1920 r: Jan Szela z Kraczkowej i Józef Pelc z Husowa, Kompania Honorowa Wojska Polskiego oraz licznie zebrani księża oraz kilka tysięcy mieszkańców okolicznych miejscowości.
Manifestacja rozpoczęła się procesją z kościoła parafialnego w Kraczkowej pod krzyż w asyście banderii konnej i orkiestry dętej. Mszę św. polową w intencji Ojczyzny oraz nieżyjących budowniczych krzyża odprawił bp. Stefan Moskwa w koncelebrze ks. J. Wołosza, ks. J.Sroki i ks. M. Drabickiego. W homilii ks. biskup przypomniał lata cierpień i walk polskiego chłopa. Stwierdził, że polski lud zawsze był wierny Chrystusowi i tylko poprzez krzyż nie tracił wiary i nadziei na odniesienie zwycięstwa. Po mszy św. wojewoda K. Ferenc przedstawił historyczne tło Bitwy Warszawskiej, o którym dopiero od kilku miesięcy można mówić otwarcie. V-ce marszałek Senatu RP J. Śliż powiedział m.in.: Zwycięstwo nad bolszewizmem dokonane zostało dzięki wspaniałej postawie polskiego żołnierza, który pochodził głównie ze wsi. Gdyby nie zryw całego narodu w 1920 r., to nie tylko Polska ale i Europa wyglądałyby dzisiaj inaczej. Po mszy św. odbył się Apel Poległych na wojnie polsko-bolszewickiej mieszkańców Kraczkowej i okolicznych miejscowości, po czym oddano salwę honorową. Zapisy w Księdze Jubileuszowej 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka r. W Kraczkowej z inicjatywy NSZZ RI Solidarność ponownie wzniesiono krzyż, który w 1901r. postawiony został z inspiracji znanego działacz ludowego ks. S. Stojałowskiego, a powalony przez wojska radzieckie w 1944 r. Poświęcenia krzyża dokonał ks. J. Pelc z Białobrzegów, przemówienia wygłosili J. Międlar z Kraczkowej i A. Kopaczewski szef NSZZ Solidarność w Rzeszowie.
IV Pielgrzymka Ojca św. Jana Pawła II do Ojczyzny. Bogu dziękujcie, ducha nie gaście
Członkowie N.S.Z.Z.R.I. Solidarność w Kraczkowej dokonali zapisów w Księdze Dobrych Uczynków, dedykowanej Janowi Pawłowi II z okazji IV Pielgrzymki do Ojczyzny. Treść zobowiązania: Ojcze święty! Ten Krzyż widoczny z drogi z Rzeszowa do Przemyśla, wzniesiony na wzgórzu w Kraczkowej Bogu na chwałę, ludowi polskiemu na pociechę jest znakiem Twojego czasu. Przyrzekamy Ci Ojcze Święty trwać przy nim w wierności dla praw Bożych, w miłości do polskiej ziemi, we wzajemnej przyjaźni, życzliwości i solidarności, służyć pomocą sobie nawzajem i tym którzy będą w potrzebie. Życzenia dla Ojca Świętego: Dziękując Bogu za Twoje przybycie na naszą rzeszowską ziemię, życzymy Ci Ojcze Święty, by Twoje pielgrzymowanie uprzedzały wszędzie wznoszone krzyże znaki odnowy chrześcijańskiej. Życzymy Ci także by wolą Boga Wszechmogącego oczekiwania ludu Bożego na spotkanie z Tobą było spełnione w każdym zakątku ziemi. Rzeszów, 2 czerwca 1991 r.
Rok 1995 r. Dożynki Archidiecezjalne u stóp historycznego Krzyża w Kraczkowej
Po raz pierwszy w Kraczkowej 20 sierpnia 1995 r. odbyły się dożynki, na które przybyło ponad 100 delegacji z wieńcami i bochnami chleba z parafii całej archidiecezji przemyskiej. Kraczkowski wieniec był kopią krzyża Solidarności z 1981r. Uroczystość dożynkową uświetnili: arcybiskup Metropolita Przemyski ks. Józef Michalik, wojewoda rzeszowski Kazimierz Surowiec, senatorowie RP: Bolesław Fleszar i Józef Frączek, licznie zebrani księża, przedstawiciele władz samorządowych, wojska, policji i straży pożarnych.
Uczestników uroczystości dożynkowych powitał senator Józef Frączek, który przypomniał dzieje kraczkowskiego krzyża. Wspomniał o 100-letniej rocznicy ruchu ludowego i 75-letniej bitwy pod Warszawą: Za nami 1000 lat naszej historii przed nami przyszłość. Dzień dzisiejszy zależy od nas, od naszej pracowitości i roztropności. Módlmy się o umiejętność rozróżniania prawdy od fałszu W podzięce za zebrane plony, przy ołtarzu polowym u stóp historycznego krzyża, została odprawiona msza św. koncelebrowana pod przewodnictwem arcybiskupa Józefa Michalika, który w homilii poruszył problemy z którymi borykała się wówczas polska wieś. Zachęcał naród do czynnego uczestnictwa w budowie ładu społecznego, opartego na Ewangelii i w łączności z kościołem.
Ziemia spod Krzyża w Kraczkowej pod Bramą Trzeciego Tysiąclecia w Lednicy
Organizując uroczystość w Lednicy przy Bramie Trzeciego Tysiąclecia z okazji kolejnej wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II, dominikanin o. Jan Góra przygotowując nabożeństwo: ziemi, pierścienia, godności synowskiej i krzaka gorejącego apelował: Przywieźcie na spotkanie ziemię z rodzinnych stron, z miejsc sercu bliskich, z ziemi świętej, z całego świata Z miejsca pod kraczkowskim krzyżem uświęconego modlitwą, pracą chłopskich pokoleń i sprawowaną tu Eucharystią, prawnuczki Łukasza Uchmana tego co ustąpił miejsca na Krzyż i ofiarował drewno Joasia Mikuła, Ela Mazurówna, Hania i Basia Nowakówny nasypały ziemi do woreczka i zawiozły do Lednicy, by stała się cząstką Kopca przy Bramie Trzeciego Tysiąclecia.
Rok 2001 r. Uroczystość z okazji 100-tnej rocznicy postawienia Krzyża z udziałem ks. Stanisława Stojałowskiego i 20-tej rocznicy odbudowy Krzyża przez Solidarność w Kraczkowej
Organizatorami uroczystości 19 sierpnia 2001 byli: Parafialny Oddział Akcji Katolickiej w Kraczkowej, Starostwo Powiatowe i Urząd Gminy w Łańcucie, Zarząd Regionu NSZZ Solidarność w Rzeszowie, W uroczystości uczestniczyli: ks. biskup Stefan Moskwa, wojewoda podkarpacki Zbigniew Sieczkoś, senatorowie i posłowie do Sejmu RP, księża z dekanatu łańcuckiego, wielu działaczy Solidarności, przedstawicie władz samorządowych oraz licznie zebrani mieszkańcy z Kraczkowej i okolicznych miejscowości. Uroczystość rozpoczęła się procesją z kościoła parafialnego na kraczkowskie wzgórze z chorągwiami i orkiestrą dętą. Starosta łańcucki Adam Krzysztoń powitał zebranych oraz wskazał na znaczenie krzyża w życiu człowieka: Każdy krzyż to bogactwo zawartych w nim symboli a przede wszystkim to symbol religijny. Ale krzyż to także pomnik i świadectwo konkretnych wydarzeń.
Mszę św. polową koncelebrowaną odprawił ks. bp. Stefan Moskwa w asyście ks. dziekana Czesława Lecha, ks. proboszcza Mieczysława Biziora oraz księży z dekanatu łańcuckiego. W homilii ks. biskup. powiedział: Jeżeli Krzyż ten 20 lat temu powrócił na to miejsce, to niech tu pozostanie. Solidarność przyczyniła się do obalenia komunizmu, a podnosząc krzyż otworzyła drogę nowym czasom. Ks. biskup udzielił wiernym błogosławieństwa na nowy wiek i trzecie tysiąclecie. Po mszy św. Henryk Kisała przypomniał zebranym znaczenie działalności ks. St. Stojałowskiego oraz historię kraczkowskiego krzyża.
Rok 2006 r. Uroczystość poświęcenia wizerunku Jezusa Ukrzyżowanego i umieszczenie go na kraczkowskim Krzyżu
Parafialny Oddział Akcji Katolickiej w Kraczkowej wystąpił z inicjatywą umieszczenia na Krzyżu wizerunku Jezusa Ukrzyżowanego. Członkowie POAK rozprowadzili wśród mieszkańców Kraczkowej i okolicznych wsi cegiełki, celem uzyskania potrzebnych funduszy.
Wizerunek o wys. 4 m został umieszczony na Krzyżu i poświęcony podczas uroczystości, która odbyła się 20 sierpnia 2006 r. w 350-tą rocznicę ślubów królewskich Jana Kazimierza i 50-tą rocznicę Jasnogórskich Ślubów Narodu. Poświęcenia wizerunku dokonał ks. bp. Marian Rojek podczas mszy św. polowej, w obecności licznej rzeszy mieszkańców Kraczkowej i okolicznych wsi. Rok 2011 r. Uroczystości Jubileuszowe na kraczkowskim wzgórzu z okazji: 110-lecia postawienia Krzyża ks. St. Stojałowskiego, 30-lecia odbudowy krzyża przez NSZZ RI Solidarność, 20-lecia IV Pielgrzymki Papieża Jana Pawła II do Ojczyzny, w tym na Ziemię Rzeszowską, 5-lecia poświęcenia wizerunku Jezusa Ukrzyżowanego, inauguracji obchodów 100-lecia rozpoczęcia budowy obecnie istniejącego Kościoła p.w. św. Mikołaja Biskupa w Kraczkowej. Mszę św. polową koncelebrowaną odprawi Metropolita Lwowski ks. arcybiskup Mieczysław Mokrzycki.
Oprac.: Genowefa Kisała
Wydawca: Starostwo Powiatowe w Łańcucie
